”Basarabie nu plânge” -Don’t cry, Bessarabia (history)
2023-08-21
Polonia w Finlandii
2023-08-23Marta Cywińska: O czasopismach w II RP
Umiejętność czytania i „oczytanie“ świadczą o kulturze człowieka oraz pozwalają na nieustanny rozwój, zaś wartości wychowawcze z połączeniu z edukacją patriotyczną mają wpływ na kształtowanie się światopoglądu dzieci i młodzieży, przekazywanie wzorców, uczenie miłości do ojczyzny, poszanowanie godności ludzkiej, trwałości więzi – rodzinnych, rówieśniczych oraz terytorialnych. W okresie międzywojennym czasopisma dla dzieci i młodzieży kształtowała postawy moralne oraz estetyczne młodych czytelników. Prasa okresu II RP to prasa narodu posiadającego swój byt państwowy i świadomego odradzającej się potęgi. Przyczyniła się do intensywnego rozwoju rozwijania edukacji patriotycznej, rozumianej jako kształtowanie oraz umacnianie u dzieci i młodzieży postawy odpowiedzialności za losy własnego kraju oraz aktywnego udziału w jego odbudowie, więzi z Ojczyzną, świadomości obywatelskiej, szacunku dla własnego państwa, rodziny, wartości, poszanowania dobra wspólnego, dziedzictwa kultury, upowszechniane wiedzy na temat polskiej obyczajowości oraz tradycji, walorów przyrodniczych oraz krajobrazowych, osiągnięć gospodarczych Polski Niepodległej, kształtowania.
W roku 1926 wydawano 141 tytułów 1930 roku 234, a w 1935 aż 332 tytuły. Odrębną grupę stanowiły czasopisma powielane lub drukowane dla potrzeb danej szkoły, ukazujące się raz na miesiąc lub wręcz okazjonalnie. W roku wychodziło 50 tytułów. ”Brzask”, Drużyna, Echo szkolne, Filomata, Filareta, Głos Młodzieżowy, Ku Szczytom, Młoda Polka, W młodych oczach, Zew Gór, Na tropie, Zuch, skaut, Harcerstwo, Czyn Młodzieżowy PCK, Kuźnia Młodych, Strzelczyk, Orlęta, Siew, Młody Hufiec, Pochodnia, Młody Robotnik, Młoda Wieś – oto garść tytułów czasopism dla młodzieży – znamiennych w tytułach. Czasopisma dla dzieci i młodzieży były mniej liczne, ale za to wychodziły częściej i dłużej, a wśród nich n najpopularniejsze były; „Płomyk” (1917-1939),„Płomyczek” (1927-1939), „Moje Pisemko”(1902-1936), „W słońcu” (1916-1939), „Słonko”(1934-1939), „Promień słońca”, „Iskry” (1923-1939), „Mały Przegląd” (1926-1939), „Poranek” (1937-1939),„Młody Zawodowiec”, „Młody Technik”, „Przyjaciel Przyrody”, „Orli Lot” „Mały Przyjaciel Zwierząt” ,Młody Lotnik”, „Skrzydła”, „Roboty Ręczne i Rysunki”, „Wynalazki i Odkrycia”, „Przygody i Podróże” (1934)„Świat Przygód” (od 1935)„Karuzela” (1936-1939)„Gazetka-Miki” (1938-1939)
Istniały też podówczas dodatki dla dzieci w pismach dla dorosłych o różnej orientacji politycznej i światopoglądowej. Ze względu na potrzebę różnicowania materiału literackiego pod względem potrzeb psychicznych, intelektualnych oraz estetycznych zaczęto wprowadzać dodatki dla coraz młodszych dzieci. Najbardziej popularnym był jednak wśród młodzieży „Płomyk” z dodatkiem dla młodszej dziatwy, czyli ‘Płomyczkiem”, reklamowany jeszcze przed dziewięciu laty na stronie internetowej, jako ten, który „Wzbogaca wiedzę uczniów, wychowuje w duchu polskiej kultury i tradycji narodowej, dostarczając mądrej rozrywki.
Pierwszy jego numer ukazał się 1 stycznia 1917 roku i istniał na rynku aż do 1991 roku. Od roku 1915 funkcjonował jako dodatek do „Zorzy”, zaś pierwszym jego wydawcą był Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych, zaś od 1930 roku – Związek Nauczycielstwa Polskiego. Jego założycielką była Janina Porazińska. To ona nadawała od początku nie tylko za profil 'Płomyka”, ale również „Płomyczka” - w obu czasopismach teksty charakterze patriotycznym miały raczej wymiar incydentalny, zdominowany od połowy lat trzydziestych przez publikacje lub fragmenty dzieł literackich dla niewybrednego czytelnika. Obok surrealistycznych, poetyckich wizji Józefa Czechowicza znalazły się wówczas płomienne teksty Wandy Wasilewskiej.
Stan badań nad czasopiśmiennictwem dla dzieci jest dosyć skromny. Budowa ustroju oświatowego, kształtowane się podstaw państwowości polskiej, aktywność polityczna społeczeństwa, walka o unowocześnienie edukacji ze szczególnym uwzględnieniem wątków patriotycznych kształtowały obraz ówczesnego czasopiśmiennictwa, skierowanego do młodszego adresata.
Marta Cywińska
Fot. Pixabay
